Het gewicht van een diamant wordt gemeten in karaat. Eén karaat is 0,2 gram. Een karaat wordt weer onderverdeeld in 100 punten, 1 punt weegt 2 milligram. Als we de waarde van een diamant willen weten, is het gewicht het gemakkelijkst te bepalen.
Het karaat gewicht wordt vermeld met twee decimalen achter de komma. De derde decimaal wordt steeds naar beneden afgerond als deze kleiner is dan 9.
Diamant komt in de natuur in verschillende kleuren voor. De meest populaire diamanten zijn kleurloos of wit genoemd. De variaties in kleur zijn zo klein dat ze alleen vast te stellen zijn door een gecertificeerd diamantair. Dit gebeurt bij speciaal licht door vergelijking met andere diamanten, waarbij de kleur door internationale normen bepaald is.
De verschillende kleuren hebben een letter van het alfabet gekregen van D t/m Z waarbij D de meest kleurloze is.
Elke diamant heeft insluitsels. Met de zuiverheid wordt het aantal, de aard en het formaat van de insluitsels in de diamant aangegeven, deze maken elke diamant verschillend. De zuiverheid wordt bepaald door een ervaren gecertificeerde 'diamond grader' die de diamant bekijkt met een 10x vergrotende loep. Als deze geen insluitsels ziet, wordt de diamant 'loupe clean’ ofwel loepzuiver genoemd. Hoe minder insluitsels des te waardevoller de diamant. Voor de zuiverheid zijn internationale normen vastgelegd. De zuiverheid wordt per diamant op een internationaal erkend certificaat aangetekend, hierdoor is de diamant herkenbaar. De nummers van het certificaat worden in de diamant aangebracht (enkel bij grotere dimanten).
De vorm en de kwaliteit van de slijpvorm bepalen de cut. Er zijn diverse vormen waarin de diamant geslepen wordt. De briljant-vorm is daarvan de meest populaire, elke andere vorm is mogelijk. Bij een goed geslepen diamant is de schittering en fonkeling optimaal, het 'vuur' komt het best uit de diamant.
Door de slijpvorm krijgt een diamant zijn licht reflecterende eigenschappen. Als een diamant precies in de juiste verhoudingen is geslepen, wordt het licht weerkaatst van het ene facet naar het andere. Al het licht wat in de steen binnenvalt reflecteert dan via de bovenkant van de steen naar buiten.
